Part I (Câu 9-1090)

Rằng năm Gia Tĩnh triều Minh,
Bốn phương phẳng lặng, hai kinh vững vàng.
Có nhà viên ngoại họ Vương,
Gia tư nghĩ cũng thường thường bực trung.
Một trai con thứ rốt lòng,
Vương Quang là chữ nối dòng nho gia.
Đầu lòng hai ả tố nga,
Thúy Kiều là chị em là Thúy Vân.
Mai cốt cách, tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười.
Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đều đặn nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.
Kiều càng sắc sảo, mặn mà,
So bề tài, sắc, lại là phần hơn.
Làn thu thủy, nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh.
Một, hai nghiêng nước nghiêng thành,
Sắc đành đòi một, tài đành họa hai.
Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm.
Cung thương làu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.
Khúc nhà tay lựa nên chương,
Một thiên bạc mệnh, lại càng não nhân.
Phong lưu rất mực hồng quần,
Xuân xanh sấp sỉ tới tuần cập kê.
Êm đềm trướng phủ màn che,
Tường đông ong bướm đi về mặc ai.






Ngày xuân con én đưa thoi,
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi.
Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.
Thanh minh trong tiết tháng ba,
Lễ là tảo mộ, hội là Đạp Thanh.
Gần xa nô nức yến oanh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân.
Dập dìu tài tử, giai nhân,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm.
Ngổn ngang gò đống kéo lên,
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay.


Tà tà bóng ngả về tây,
Chị em thơ thẩn đan tay ra về.
Bước lần theo ngọn tiểu khê,
Nhìn xem phong cảnh có bề thanh thanh.
Nao nao giòng nước uốn quanh,
Nhịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.
Sè sè nắm đất bên đường,
Dầu dầu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh.
Rằng: "Sao trong tiết thanh minh,
"Mà đây hương khói vắng tanh thế mà?"
Vương Quan mới dẫn gần xa:
"Đạm Tiên nàng ấy xưa là ca nhi.
"Nổi danh tài sắc một thì,
"Xôn xao ngoài cửa hiếm gì yến oanh.
"Phận hồng nhan có mong manh,
"Nửa chừng xuân, thoắt gãy cành thiên hương.
"Có người khách ở viễn phương,
"Xa nghe cũng nức tiếng nàng tìm chơi.
"Thuyền tình vừa ghé tới nơi,
"Thì đà trâm gẫy bình rơi bao giờ!
"Buồng không lạnh ngắt như tờ,
"Dấu xe ngựa đã rêu lờ mờ xanh.
"Khóc than khôn xiết sự tình,
"Khéo vô duyên ấy là mình với ta!
"Đã không duyên trước chăng mà,
"Thì chi chút ước gọi là duyên sau.
"Sắm xanh nếp tử xe châu,
"Vùi nông một nấm mặc dầu cỏ hoa.
"Trải bao thỏ lặn ác tà,
"Ấy mồ vô chủ ai mà viếng thăm!"
Lòng đâu sẵn mối thương tâm,
Thoắt nghe Kiều đã đầm đầm châu sa.
"Đau đớn thay phận đàn bà!
"Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung.
"Phũ phàng chi bấy hoá công!
"Ngày xanh mòn mỏi má hồng phôi pha.
"Sống làm vợ khắp người ta,
"Hại thay thác xuống làm ma không chồng!
"Nào người phượng chạ loan chung,
"Nào người tích lục tham hồng là ai?
"Đã không kẻ đoái người hoài,
"Sẵn đây ta thắp một vài nén hương.
"Gọi là gặp gỡ giữa đường,
"Họa là người dưới suối vàng biết cho."
Lầm rầm khấn vái nhỏ to,
Sụp ngồi và gật trước mồ bước ra.
Một vùng cỏ áy bóng tà,
Gió hiu hiu thổi một vài bông lau.
Rút trâm sẵn dắt mái đầu,
Vạch da cây, vịnh bốn câu ba vần.
Lại càng mê mẩn tâm thần,
Lại càng đứng lặng tần ngần chẳng ra.
Lại càng ủ dột nét hoa,
Sầu tuôn đứt nối châu sa vắn dài.
Vân rằng: "Chị cũng nực cười,
"Khéo dư nước mắt khóc người đời xưa!
" Rằng: "Hồng nhan tự nghìn xưa,
"Cái điều bạc mệnh có chừa ai đâu.
Nỗi niềm tưởng đến mà đau,
Thấy người nằm đó biết sau thết nào?"
Quan rằng: "Chị nói hay sao,
"Một lời là một vận vào khó nghe!
"Ở đây âm khí nặng nề,
"Bóng chiều đã ngả dậm về còn xa."
Kiều rằng: "Những đấng tài hoa,
"Thác là thể phách, còn là tinh anh,
"Dễ hay tình lại gặp tình,
"Chờ xem ắt thấy hiển linh bây giờ."
Một lời nói chửa kịp thưa,
Phút đâu trận gió cuốn cờ đến ngay.
ào  ào đổ lộc rung cây,
Ở trong dường có hương bay ít nhiều.
Đè chừng ngọn gió lần theo,
Dấu giầy từng bước in rêu rành rành.
Mắt nhìn ai nấy đều kinh,
Nàng rằng: "Này thực tinh thành chẳng xa.
Hữu tình ta lại gặp ta,
Chớ nề u hiển mới là chị em."
Đã lòng hiển hiện ra xem,
Tạ lòng nàng lại nối thêm vài lời.
Lòng thơ lai láng bồi hồi,
Gốc cây lại vạch một bài cổ thi.
Dùng dằng nửa ở, nửa về,
Nhạc vàng đâu đã tiếng nghe gần gần.
Trông chừng thấy một văn nhân
Lỏng buông tay khấu, bước lần dặm băng.
Đề huề lưng túi gió trăng,
Sau lưng theo một vài thằng con con.
Tuyết in sắc ngựa câu dòn,
Cỏ pha mùi áo nhuộm non da trời.
Nẻo xa mới tỏ mặt người,
Khách đà xuống ngựa tới nơi tự tình.
Hài văn lần bước dặm xanh,
Một vùng như thể cây quỳnh cành giao.
Chàng Vương quen mặt ra chào,
Hai Kiều e lệ nép vào dưới hoa.
Nguyên người quanh quất đâu xa,
Họ Kim tên Trọng vốn nhà trâm anh.
Nền phú hậu, bậc tài danh,
Văn chương nết đất, thông minh tính trời.
Phong tư tài mạo tuyệt vời,
Vào trong thanh nhã, ra ngoài hào hoa.
Chung quanh vẫn đất nước nhà,
Với Vương Quan trước vẫn là đồng thân.
Vẫn nghe thơm nức hương lân,
Một nền Đồng tước khoá xuân hai Kiều.
Nước non cách mấy buồng thêu,
Những là trộm nhớ thầm yêu chốc mòng.
May thay giải cấu tương phùng,
Gặp tuần đố lá thoả lòng tìm hoa.
Bóng hồng nhác thấy nẻo xa,
Xuân lan, thu cúc mặn mà cả hai.
Người quốc sắc kẻ thiên tài,
Tình trong như đã, mặt ngoài còn e.
Chập chờn cơn tỉnh, cơn mê.
Dốn ngồi chẳng tiện, dứt về chỉn khôn.
Bóng tà như dục cơn buồn,
Khách đà lên ngựa, người còn nghé theo.
Dưới dòng nước chảy trong veo,
Bên cầu tơ liễu bóng chiều thướt tha.
Kiều từ trở gót trướng hoa,
Mặt trời gác núi chiêng đà thu không.
Gương Nga chênh chếch nhòm song,
Vàng gieo ngấn nước, cây lồng bóng sân.
Hải đường lả ngọn đông lân,
Giọt sương gieo nặng cành xuân la đà.
Một mình lặng ngắm bóng Nga,
Rộn đường gần với nỗi xa bời bời:
"Người mà đến thế thì thôi,
"Đời phồn hoa cũng là đời bỏ đi!


"Người đâu gặp gỡ làm chi,
"Trăm năm biết có duyên gì hay không?"
Ngổn ngang trăm mối bên lòng,
Nên câu tuyệt diệu ngụ trong tính tình.
Chênh chênh bóng nguyệt xế mành,
Tựa ngồi bên triện một mình thiu thiu.
Thoắt đâu thấy một tiểu kiều,
Có chiều thanh vận có chiều thanh tân.
Sương in mặt tuyết pha thân,
Sen vàng lững đững như gần, như xa.
Rước mừng đón hỏi dò la:
"Đào nguyên lạc lối đâu mà đến đây?"
Thưa rằng: "Thanh khí xưa nay,
"Mới cùng nhau lúc ban ngày đã quên.
"Hàn gia ở mái tây thiên,
"Dưới dòng nước chảy bên trên có cầu.
"Mấy lòng hạ cố đến nhau,
"Mấy lời hạ tứ ném châu gieo vàng.
"Vâng trình hội chủ xem tường,
"Mà xem trong sổ đoạn trường có tên.
"Âu đành quả kiếp nhân duyên,
"Cùng người một hội, một thuyền đâu xa!
"Này mười bài mới mới ra,
"Câu thần lại mượn bút hoa vẽ vời."
Kiều vâng lĩnh ý đề bài,
Tay tiên một vẩy đủ mười khúc ngâm.
Xem thơ nức nở khen thầm:
"Giá đành tú khẩu cẩm tâm khác thường
"Ví đem vào tập đoạn trường
"Thì treo giải nhất chi nhường cho ai!"
Thềm hoa khách đã trở hài,
Nàng còn cầm lại một hai tự tình.
Gió đâu sịch bức mành mành,
Tỉnh ra mới biết là mình chiêm bao.
Trông theo nào thấy đâu nào,
Hương thừa dường hãy ra vào đâu đây.
Một mình lưỡng lự canh chầy,
Đường xa, nghĩ nỗi sau này mà kinh.
Hoa trôi bèo dạt đã đành,
Biết duyên mình, biết phận mình thế thôi!
Nỗi riêng lớp lớp sóng dồi,
Nghĩ đòi cơn lại sụt sùi đòi cơn.
Giọng Kiều rền rĩ trướng loan,
Nhà Huyên chợt tỉnh hỏi can cớ gì:
"Cớ sao trằn trọc canh khuya,
Màu hoa lê hãy đầm đìa giọt mưa?"
Thưa rằng: "chút phận ngây thơ,
"Dưỡng sinh đôi nợ tóc tơ chưa đền.
"Buổi ngày chơi mả Đạm Tiên,
"Nhắp đi thoắt thấy ứng liền chiêm bao.
"Đoạn trường là sổ thế nào,
"Bài ra thế ấy vịnh vào thế kia.
"Cứ trong mộng triệu mà suy,
"Thân con thôi có ra gì mai sau!"
Dạy rằng: "Mộng ảo cứ đâu,
"Bỗng không mua não chuốc sầu nghĩ nao.
" Vâng lời khuyên giải thấp cao,
Chưa xong điều nghĩ đã đào mạch Tương.
Ngoài song thỏ thẻ oanh vàng,
Nách tường bông liễu bay sang láng giềng.
Hiên tà bóng gác nghiêng nghiêng,
Nỗi riêng, riêng chạnh tấc riêng một mình.
Cho hay là giống hữu tình,
Đố ai gỡ mối tơ mành cho xong!
Chàng Kim từ lại thư song,
Nỗi nàng canh cánh bên lòng biếng khuây.
Sầu đong càng lắc càng đầy,
Ba thu dồn lại một ngày dài ghê!
Mây Tần toả kín song the,
Bụi hồng lẻo đẻo đi về chiêm bao.
Tuần trăng khuyết đĩa dầu hao,
Mặt mơ tưởng mặt lòng ngao ngán lòng.
Phòng văn hơi giá như đồng,
Trúc se ngọn thỏ, tơ chùng phím loan.
Mành tương phất phất gió đàn,
Hương gây mùi nhớ, trà khan giọng tình.
Vì chăng duyên nợ ba sinh,
Thì chi đem giống khuynh thành trêu ngươi.
Bâng khuâng nhớ cảnh, nhớ người,
Nhớ nơi kỳ ngộ vội dời chân đi.
Một vùng cỏ mọc xanh rì, Nước ngâm trong vắt,
thấy gì nữa đâu! Gió chiều như gợi cơn sầu,
Vi lô hiu hắt như mầu khẩy trêu.
Nỗi riêng nhớ ít tưởng nhiều,
Xăm xăm đè nẻo Lam Kiều lần sang.
Thâm nghiêm kín cổng cao tường,
Cạn dòng lá thắm dứt đường chim xanh.
Lơ thơ tơ liễu buông mành,
Con oanh học nói trên cành mỉa mai.
Mấy lần cửa đóng then gài
Đầy thềm hoa rụng, biết người ở đâu?
Tần ngần đứng suốt giờ lâu,
Dạo quanh chợt thấy mái sau có nhà.
Là nhà Ngô Việt thương gia,
Buồng không để đó, người xa chưa về.
Lấy điều du học hỏi thuê,
Túi đàn cặp sách đề huề dọn sang.
Có cây có đá sẵn sàng
Có hiên Lãm thúy, nét vàng chưa phai.
Mừng thầm chốn ấy chữ bài,
Ba sinh âu hẳn duyên trời chi đây!
Song hồ nửa khép cánh mây,
Tường đông ghé mắt ngày ngày hằng trông.
Tấc gang, động khoá nguồn phong,
Tịt mù nào thấy bóng hồng vào ra.
Nhẫn từ quán khách lân la,
Tuần trăng thấm thoát nay đà thêm hai.
Cách tường phải buổi êm trời,
Dưới đào dường có bóng người thướt tha.
Buông cầm xốc áo vội ra,
Hương còn thơm nức người đà vắng tanh.
Lần theo tường gấm dạo quanh,
Trên đào nhác thấy một cành kim thoa.
Giơ tay với lấy về nhà:
"Này trong khuê các đâu mà đến đây?
"Ngẫm âu người ấy báu này,
"Chẳng duyên chưa dễ vào tay ai cầm!
Liền tay ngắm nghía biếng nằm,
Hãy còn thoang thoảng hương trầm chưa phai.
Tan sương đã thấy bóng người,
Quanh tường ra ý tìm tòi ngẩn ngơ.
Sinh đà có ý đợi chờ,
Cách tường lên tiếng xa đưa ướm lòng:
"Thoa này bắt được hư không,
"Biết đâu Hợp phố mà mong châu về?"
Tiếng Kiều nghe lọt bên kia:
"Ơn lòng quân tử sá gì của rơi,
"Chiếc thoa nào của mấy mươi,
"Mà lòng trọng nghĩa khinh tài xiết bao!"
Sinh rằng: "Lân lý ra vào,
"Gần đây nào phải người nào xa xôi,
"Được rầy nhờ chút thơm rơi,
"Kể đà thiểu não lòng người bấy nay!
"Bấy lâu mới được một ngày,
"Dừng chân gạn chút niềm tây, gọi là!"
Vội về thêm lấy của nhà,
Xuyến vàng đôi chiếc, khăn là một vuông.
Thang mây rón bước ngọn tường,
Phải người hôm nọ rõ ràng chẳng nhe?
Sượng sùng giữ ý rụt rè,
Kẻ nhìn tỏ mặt, người e cúi đầu.
Rằng: "Từ ngẫu nhĩ gặp nhau,
"Thầm trông trộm nhớ bấy lâu đã chồn.
"Xương mai tính đã gầy mòn,
"Lần lừa ai biết hãy còn hôm nay!
"Tháng tròn như gởi cung mây,
"Trần trần một trận ấp cây đã liều!
"Tiện đây xin một hai điều,
"Đài gương soi đến dấu bèo cho chăng!"
Ngần ngừ nàng mới thưa rằng:
"Thói nhà băng tuyết chất hằng phỉ phong,
"Dù khi lá thắm chỉ hồng,
"Nên chăng thì cũng tại lòng mẹ cha.
"Nặng lòng xót liễu vì hoa,
"Trẻ thơ đã biết đâu mà dám thưa."
Sinh rằng: "Rày gió mai mưa,
"Ngày xuân đã dễ tình cờ mấy khi!
"Dù chăng xét tấm tình si,
"Thiệt đây mà có ích gì đến ai?
"Chút chi gắn bó một hai,
"Cho đành rồi sẽ liệu bài mối manh.
"Khuôn thiên dù phụ tấc thành,
"Cũng liều bỏ quá xuân xanh một đời.
"Lượng xuân dù quyết hẹp hòi,
"Công đeo đuổi chẳng thiệt thòi lắm ru?"
Lặng nghe lời nói như ru,
Chiều xuân dễ khiến nét thu ngại ngùng.
Rằng: "Trong buổi mới lạ lùng,
"Nể lòng có lẽ cầm lòng cho đang!
"Đã lòng quân tử đa mang,
"Một lời vàng tạc đá vàng thủy chung."
Được lời như cởi tấm lòng,
Giở kim thoa với khăn hồng trao tay.
Rằng: "Trăm năm cũng từ đây,
"Của tin gọi một chút này làm ghi."
Sẵn tay khăn gấm quạt quì,
Với cành thoa ấy tức thì đổi trao.
Một lời gắn bó tất giao,
Mái sau dường có xôn xao tiếng người.
Vội vàng lá rụng hoa rơi,
Chàng về viện sách, nàng rời lầu trang.
Từ phen đá biết tuổi vàng,
Tình càng thấm thiá dạ càng ngẩn ngơ.
Sông Tương một dải nông sờ,
Bên trông đầu nọ, bên chờ cuối kia.
Một tường tuyết trở, sương che.
Tin Xuân đâu dễ đi về cho năng.
Lần lần ngày gió đêm trăng,
Thưa hồng rậm lục đã chừng xuân qua.
Ngày vừa sinh nhật ngoại gia,
Trên hai đường dưới nữa là hai em.
Tưng bừng sắm sửa áo xiêm,
Biện dâng một lễ đem xa tấc thành.
Nhà lan thanh vắng một mình,
Ngẫm cơ hội ngộ đã thành hôm nay.
Thời trân thức thức sẵn bày,
Gót sen thoắn thoắt dạo ngay mái tường.
Cách hoa sẽ dặng tiếng vàng,
Dưới hoa đã thấy có chàng đứng trông:
"Trách lòng hờ hững với lòng,
"Lửa hương chốc để lạnh lùng bấy lâu.
"Những là đắp nhớ đổi sầu,
"Tuyết sương nhuốm nửa mái đầu hoa râm.
" Nàng rằng: "Gió bắt mưa cầm,
"Đã cam tệ với tri âm bấy chầỵ
"Vắng nhà được buổi hôm nay,
"Lấy lòng gọi chút ra đây tạ lòng!"
Lần theo núi giả đi vòng,
Cuối tường dường có nẻo thông mới rào.
Xắn tay mở khóa động đào,
Rẽ mây trông tỏ lối vào Thiên thai.
Mặt nhìn mặt càng thêm tươi,
Bên lời vạn phúc bên lời hàn huyên.
Sánh vai về chốn thư hiên,
Góp lời phong nguyệt nặng nguyền non sông.
Trên yên bút giá thi đồng,
Đạm thanh một bức tranh tùng treo trên.
Phong sương được vẻ thiên nhiên,
Mặt khen nét bút càng nhìn càng tươi.
Sinh rằng: "Phác họa vừa rồi,
"Phẩm đề xin một vài lời thêm hoa."
Tay tiên gió táp mưa sa,
Khoảng trên dừng bút thảo và bốn câu.
Khen: "Tài nhả ngọc phun châu,
"Nàng Ban ả Tạ cũng đâu thế này!
"Kiếp tu xưa ví chưa dày,
"Phúc nào nhắc được giá này cho ngang!"
Nàng rằng: "Trộm liếc dung quang,
"Chẳng sân bội ngọc cũng phường kim môn.
"Nghĩ mình phận mỏng cánh chuồn,
"Khuôn xanh biết có vuông tròn mà hay?
"Nhớ từ năm hãy thơ ngây,
"Có người tướng sĩ đoán ngay một lời:
"Anh hoa phát tiết ra ngoài,
"Nghìn thu bạc mệnh một đời tài hoa.
"Trông người lại ngẫm đến ta,
"Một dầy một mỏng biết là có nên?'
Sinh rằng: "Giải cấu là duyên,
"Xưa nay nhân định thắng nhiên cũng nhiều.
"Ví dù giải kết đến điều,
"Thì đem vàng đá mà liều với thân!
" Đủ điều trung khúc ân cần,
Lòng xuân phơi phới chén xuân tàng tàng.
Ngày vui ngắn chẳng đầy gang,
Trông ra ác đã ngậm gương non đoài.
Vắng nhà chẳng tiện ngồi dai,
Giã chàng nàng mới kíp dời song sa.
Đến nhà vừa thấy tin nhà,
Hai thân còn dở tiệc hoa chưa về.
Cửa ngoài vội rủ rèm the,
Xăm xăm băng lối vườn khuya một mình.
Nhặt thưa gương giọi đầu cành,
Ngọn đèn trông lọt trướng huỳnh hắt hiu.
Sinh vừa tựa án thiu thiu,
Dở chiều như tỉnh dở chiều như mê.
Tiếng sen sẽ động giấc hòe,
Bóng trăng đã xế hoa lê lại gần.
Bâng khuâng đỉnh Giáp non Thần,
Còn ngờ giấc mộng đêm xuân mơ màng.
Nàng rằng: "Khoảng vắng đêm trường,
"Vì hoa nên phải đánh đường tìm hoa.
"Bây giờ rõ mặt đôi ta,
"Biết đâu rồi nữa chẳng là chiêm bao?
" Vội mừng làm lễ rước vào,
Đài sen nối sáp song đào thêm hương.
Tiên thề cùng thảo một chương,
Tóc mây một món dao vàng chia đôi.
Vầng trăng vằng vặc giữa trời,
Đinh ninh hai mặt một lời song song.
Tóc tơ căn vặn tấc lòng,
Trăm năm tạc một chữ đồng đến xương.
Chén hà sánh giọng quỳnh tương,
Dải là hương lộn bình gương bóng lồng
. Sinh rằng: "Gió mát trăng trong,
"Bấy lâu nay một chút lòng chưa cam.
"Chày sương chưa nện cầu Lam,
"Sợ lần khân quá ra sàm sỡ chăng?"
Nàng rằng: "Hồng diệp xích thằng,
"Một lời cũng đã tiếng rằng tương tri.
"Đừng điều nguyệt nọ hoa kia.
"Ngoài ra ai lại tiếc gì với ai."
Rằng: "Nghe nổi tiếng cầm đài,
"Nước non luống những lắng tai Chung Kỳ."
Thưa rằng: "Tiện kỹ sá chi,
"Đã lòng dạy đến dạy thì phải vâng.
" Hiên sau treo sẵn cầm trăng,
Vội vàng Sinh đã tay nâng ngang màỵ
Nàng rằng: "Nghề mọn riêng tay,
"Làm chi cho bận lòng này lắm thân!"
So dần dây vũ dây văn,
Bốn dây to nhỏ theo vần cung thương.
Khúc đâu Hán Sở chiến trường,
Nghe ra tiếng sắt tiếng vàng chen nhau.
Khúc đâu Tư mã Phượng cầu,
Nghe ra như oán như sầu phải chăng!
Kê Khang này khúc Quảng lăng,
Một rằng lưu thủy hai rằng hành vân.
Qua quan này khúc Chiêu Quân,
Nửa phần luyến chúa nửa phần tư gia.
Trong như tiếng hạc bay qua,
Đục như tiếng suối mới sa nửa vời.
Tiếng khoan như gió thoảng ngoài,
Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa.
Ngọn đèn khi tỏ khi mờ
, Khiến người ngồi đó cũng ngơ ngẩn sầu.
Khi tựa gối khi cúi đầu,
Khi vò chín khúc khi chau đôi mày.
Rằng: "Hay thì thật là hay,
"Nghe ra ngậm đắng nuốt cay thế nào!
"Lựa chi những bậc tiêu tao,
"Dột lòng mình cũng nao nao lòng người?"
Rằng: "Quen mất nết đi rồi,
"Tẻ vui thôi cũng tính trời biết sao!
"Lời vàng âm lĩnh ý cao,
"Họa dần dần bớt chút nào được không."
Hoa hương càng tỏ thức hồng,
Đầu mày cuối mắt càng nồng tấm yêu.
Sóng tình dường đã xiêu xiêu,
Xem trong âu yếm có chiều lả lơi.
Thưa rằng: "Đừng lấy làm chơi,
"Dẽ cho thưa hết một lời đã nao!
"Vẻ chi một đóa yêu đào,
"Vườn hồng chi dám ngăn rào chim xanh.
Đã cho vào bậc bố kinh, "
Đạo tòng phu lấy chữ trinh làm đầụ
"Ra tuồng trên Bộc trong dâu,
"Thì con người ấy ai cầu làm chi!
"Phải điều ăn xổi ở thì,
"Tiết trăm năm nỡ bỏ đi một ngày!
"Ngẫm duyên kỳ ngộ xưa nay,
"Lứa đôi ai đẹp lại tày Thôi Trương.
"Mây mưa đánh đổ đá vàng,
"Quá chiều nên đã chán chường yến anh.
"Trong khi chắp cánh liền cành,
"Mà lòng rẻ rúng đã dành một bên.
"Mái tây để lạnh hương nguyền,
"Cho duyên đằm thắm ra duyên bẽ bàng.
"Gieo thoi trước chẳng giữ giàng,
"Để sau nên thẹn cùng chàng bởi ai?
"Vội chi liễu ép hoa nài,
"Còn thân ắt lại đền bồi có khi!"
Thấy lời đoan chính dễ nghe,
Chàng càng thêm nể thêm vì mười phân.
Bóng tàu vừa lạt vẻ ngân,
Tin đâu đã thấy cửa ngăn gọi vào.
Nàng thì vội trở buồng thêu,
Sinh thì dạo gót sân đào bước ra.
Cửa sài vừa ngỏ then hoa,
Gia đồng vào gởi thư nhà mới sang.
Đem tin thúc phụ từ đường,
Bơ vơ lữ thấn tha hương đề huề.
Liêu dương cách trở sơn khê,
Xuân đường kíp gọi sinh về hộ tang.
Mảng tin xiết nỗi kinh hoàng,
Băng mình lẻn trước đài trang tự tình.
Gót đầu mọi nỗi đinh ninh,
Nỗi nhà tang tóc nỗi mình xa xôi:
"Sự đâu chưa kịp đôi hồi,
"Duyên đâu chưa kịp một lời trao tơ,
"Trăng thề còn đó trơ trơ,
"Dám xa xôi mặt mà thưa thớt lòng.
"Ngoài nghìn dặm chốc ba đông,
"Mối sầu khi gỡ cho xong còn chầy!
"Gìn vàng giữ ngọc cho hay,
"Cho đành lòng kẻ chân mây cuối trời.
" Tai nghe ruột rối bời bời,
Ngập ngừng nàng mới giãi lời trước sau:
"Ông tơ ghét bỏ chi nhau,
"Chưa vui sum họp đã sầu chia phôi!
"Cùng nhau trót đã nặng lời,
"Dẫu thay mái tóc dám dời lòng tơ!
"Quản bao tháng đợi năm chờ,
"Nghĩ người ăn gió nằm mưa xót thầm.
"Đã nguyền hai chữ đồng tâm,
"Trăm năm thề chẳng ôm cầm thuyền ai.
"Còn non còn nước còn dài,
"Còn về còn nhớ đến người hôm nay!"
Dùng dằng chưa nỡ rời tay,
Vầng đông trông đã đứng ngay nóc nhà.
Ngại ngùng một bước một xa,
Một lời trân trọng châu sa mấy hàng.
Buộc yên quảy gánh vội vàng,
Mối sầu xẻ nửa bước đường chia hai.
Buồn trông phong cảnh quê người,
Đầu cành quyên nhặt cuối trời nhạn thưa.
Não người cữ gió tuần mưa,
Một ngày nặng gánh tương tư một ngày.
Nàng còn đứng tựa hiên tây,
Chín hồi vấn vít như vầy mối tơ
Trông chừng khói ngất song thưa
Hoa trôi giạt thắm, liễu xơ xác vàng.
Tần ngần dạo gót lầu trang,
Một đoàn mừng thọ ngoại hương mới về,
Hàn huyên chưa kịp giãi giề,
Sai nha bỗng thấy bốn bề xôn xao.
Người nách thước, kẻ tay dao;
Đầu trâu mặt ngựa ào ào như sôi.
Già giang một lão một trai,
Một giây vô lại buộc hai thâm tình.
Đầy nhà vang tiếng ruồi xanh.
Rụng rơi khung cửi, tan tành gói may.
Đồ tế nhuyễn, của riêng tây,
Sạch sành sanh vét cho đầy túi tham.
Điều đâu bay buộc ai làm?
Này ai đang dặm, giật giàm bỗng dưng?
Hỏi ra sau mới biết rằng:
Phải tên xưng xuất là thằng bán tơ.
Một nhà hoảng hốt ngẩn ngơ,
Tiếng oan dậy đất, án ngờ lòa mây.
Hạ từ van lạy suốt ngày.
Điếc tai lân tuất, phũ tay tồi tàn.
Rường cao rút ngược dây oan,
Dầu là đá cũng nát gan, lựa người!
Mặt trông đau đớn rụng rời,
Oan này còn một kêu trời nhưng xa.
Một ngây lạ thói sai nha.
Làm cho khốc hại chẳng qua vì tiền,
Sao cho cốt nhục vẹn tuyền.
Trong khi ngộ biến tòng quyền biết sao.
Duyên hội ngộ, đức cù laỏ
Bên tình bên hiếu bên nào nặng hơn?
Để lời thệ hải minh sơn,
Làm con trước phải đền ơn sinh thành.
Quyết tình nàng mới hạ tình:
"Rẽ cho để thiếp bán mình chuộc cha."
Họ Chung có kẻ lại già,
Cùng trong nha dịch lại là từ tâm.
Thấy nàng hiếu trọng tình thâm,
Vì nàng nghỉ cũng thương thầm xót vay.
Tính bài lót đó luồn đây,
Có ba trăm lạng việc này mới xuôi.
Hãy về tạm phó giam ngoài,
Dặn nàng qui liệu trong đôi ba ngày.
Thương lòng con trẻ thơ ngây,
Gặp cơn vạ gió tai bay bất kỳ.
Đau lòng tử biệt sinh ly,
Thân còn chẳng tiếc, tiếc gì đến duyên.
Hạt mưa sá nghĩ phận hèn,
Liều đem tất cỏ quyết đền ba xuân.
Sự lòng ngỏ với băng nhân,
Tin sương đồn đại xa gần xôn xao.
Gần miền có một mụ nào,
Đưa người viễn khách tìm vào vấn danh.
Hỏi tên rằng: "Mã giám sinh."
Hỏi quê, rằng: "Huyện Lâm Thanh cũng gần."
Quá niên, trạc ngoại tứ tuần,
Mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao.
Trước thầy, sau tớ xôn xao,
Nhà băng đưa mối tìm vào lầu trang.
Ghế trên ngồi tót sỗ sàng,
Buồng trong mối đã dục nàng bước ra.
Nỗi mình thêm tức nỗi nhà,
Thềm hoa một bước, lệ hoa mấy hàng!
Ngại ngùng dợn gió e sương,
Ngẩng hoa bón thẹn, trông gương mặt dầy.
Mối càng vén tóc bắt tay,
Nét buồn như cúc điệu gầy như mai.
Đắn đo cân sắc, cân tài,
Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ.
Mặn nồng một vẻ một ưa,
Bằng lòng, khách mới tùy cơ dặt dìu.
Rằng: "Mua ngọc đến Lam Kiều
"Sinh nghi xin dậy bao nhiêu cho tường?"
Mối rằng: "Đáng giá nghìn vàng,
"Rớp nhà, nhờ lượng người thương dám nài.
Cò kè bớt một thêm hai,
Giờ lâu ngã giá vàng ngoài bốn trăm.
Một lời thuyền đã êm giầm,
Hãy đưa canh thiếp trước cầm làm ghi.
Định ngày nạp thái vu qui
Tiền lưng đã có, việc gì chẳng xong!
Một lời cậy với Chung công,
Khất từ tạm lĩnh Vương ông về nhà.
Thương tình con trẻ cha già,
Nhìn nàng ông những máu sa ruột dầu:
Nuôi con những ước về sau,
"Trao tơ phải lứa, gieo cầu đánh nơi.
"Trời làm chi cực bấy trời,
"Này ai vu thác cho người hợp tan.
"Búa rìu bao quản thân tàn,
"Nỡ đầy đọa trẻ càng oan khốc già.
"Một lần sau trước cũng là...
"Thôi thì mặt khuất chẳng thà lòng đau!"
Theo lời như chẩy dòng châu.
Liều mình, ông rắp gieo đầu tường vôi.
Vội vàng kẻ giữ người coi,
Nhỏ to nàng lại tìm lời khuyên can;
"Vẻ chi một mảnh hồng nhan,
"Tóc tơ chưa chút đền ơn sinh thành.
"Dâng thư đã thẹn nàng Oanh,
"Lại thua ả Lý bán mình hay sao?
"Cỗi xuân tuổi hạc càng cao,
"Một cây gánh vác biết bao nhiêu cành.
"Lượng trên dù chẳng dứt tình,
"Gió mưa âu hẳn tan tành nưóc non.
"Thà rằng liều một thân con,
"Hoa dù rã cánh, là còn xanh cây.
"Phận sao đành vậy cũng vầy,
"Cầm như chẳng đỗ những ngày còn xanh.
"Cũng đừng tính quẩn lo quanh,
"Tan nhà là một thiệt mình là hai."
Phải lời ông cũng êm tai,
Nhìn nhau giọt ngắn giọt dài ngổn ngang.
Mái ngoài họ Mã vừa sang,
Tờ hoa đã ký, cân vàng mới trao.
Trăng gì độc địa làm sao?
Cầm dây chẳng lực buộc vào tự nhiên. T
rong tay đã sẵn đồng tiền,
Dầu lòng đổi trắng thay đen khó gì!
Họ Chung ra sức giúp vì,
Lễ tâm đã đặt, tụng kỳ cũng xong.
Việc nhà đã tạm thong dong,
Tinh kỳ giục giã đã mong độ về.
Một mình nàng ngọn đèn khuya,
Áo dầm giọt lệ, tóc xe mối sầu.
Phận dầu, dầu vậy cũng dầu,
Xót lòng đeo đẳng bấy lâu một lời!
"Công trình kể xiết mấy mươi.
"Vì ta khăng khít, cho người dở dang.
"Thề hoa chưa ráo chén vàng,
"Lỗi thề thôi đã phụ phàng với hoa.
"Trời Liêu non nước bao xa.
"Nghĩ đâu rẽ cửa chia nhà tự tôi.
"Biết bao duyên nợ thề bồi.
"Kiếp này thôi thế thì thôi còn gì.
"Tái sinh chưa dứt hương thề.
"Làm thân trâu ngựa đền nghì trúc mai.
"Nợ tình chưa trả cho ai,
"Khối tình mang xuống tuyền đài chưa tan."
Nỗi riêng riêng những bàn hoàn,
Dầu chong trắng đĩa lệ tràn thấm khăn.
Thúy Vân chợt tỉnh giấc xuân,
Dưới đèn ghé đến ân cần hỏi han:
"Cơ trời dâu bể đa đoan, "
Một nhà để chị riêng oan một mình,
"Cớ chi ngồi nhẫn tàn canh?
"Nỗi riêng còn mắc mối tình chi đây?"
Rằng: "Lòng đương thổn thức đầy,
"Tơ duyên còn vướng mối này chưa xong.
"Hở môi ra cũng thẹn thùng,
"Để lòng thì phụ tấm lòng với ai.
"Cậy em, em có chịu lời,
"Ngồi lên cho chị lậy rồi sẽ thưa.
"Giữa đường đứt gánh tương tư,
"Loan giao chắp mối tơ thừa mặc em.
"Kể từ khi gặp chàng Kim,
"Khi ngày quạt ước, khi đêm chén thề.
"Sự đâu sóng gió bất kỳ,
"Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai!
"Ngày xuân em hãy còn dài,
"Xót tình máu mủ, thay lời nước non.
"Chị dù thịt nát xương mòn,
"Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây.
"Chiếc vành với bức tờ mây,
"Duyên này thì giữ vật này của chung.
"Dù em nên vợ nên chồng,
"Xót người mệnh bạc, ắt lòng chẳng quên.
"Mất người còn chút của tinh,
"Phím đàn với mảnh hương nguyền ngày xưa.
"Mai sao dầu có bao giờ.
"Đốt lư hương ấy, so tơ phím này.
"Trông ra ngọn cỏ lá cây,
"Thấy hiu hiu gió thì hay chị về.
"Hồn còn mang nặng lời thề,
"Nát thân bồ liễu, đền nghì trúc mai;
"Dạ đài cách mặt khuất lời,
"Rẩy xin chén nước cho người thác oan.
"Bây giờ trâm gẫy gương tan,
"Kể làm sao xiết muôn vàn ái ân.
"Trăm nghìn gửi lại tình quân,
"Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi.
"Phận sao phận bạc như vôi,
"Đã đành nước chẩy hoa trôi nhỡ nhàng.
"Ôi Kim lang! Hỡi Kim lang!
"Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây!"
Cạn lời hồn ngất máu say,
Một hơi lặng ngắt đôi tay giá đồng.
Xuân Huyên chợt tỉnh giất nồng,
Một nhà tấp nập, kẻ trong người ngoài.
Kẻ thang người thuốc bời bời,
Mới dằn cơn vựng, chưa phai giọt hồng.
Hỏi: "Sao ra sự lạ lùng?"
Kiều càng nức nở mở không ra lời.
Nỗi nàng Vân mới rỉ tai,
"Chiếc vành này với tờ bồi ở đây..
." Này cha làm lỗi duyên mày,
"Thôi thì nỗi ấy sau này đã em.
"Vì ai rụng cải rơi kim,
"Để con bèo nổi mây chìm vì ai.
"Lời con dặn lại một hai,
"Dẫu mòn bia đá, dám sai tấc vàng."
Lậy thôi, nàng lại rén chiềng,
"Nhờ cha trả được nghĩa chàng cho xuôi.
"Sá chi thân phận tôi đòi,
"Dẫu rằng xương trắng quê người quản đâu."
Xiết bao kể nỗi thảm sầu!
Khắc canh đã giục nam lâu mấy hồi.
Kiệu hoa đâu đã đến ngoài,
Quản huyền đâu đã giục người sinh ly.
Đau lòng kẻ ở người đi,
Lệ rơi thấm đá tơ chia rũ tằm.
Trời hôm mây kéo tối rầm,
Rầu rầu ngọn cỏ đầm đầm cành sương.
Rước nàng về đến trú phường,
Bốn bề xuân khóa một nàng ở trong.
Ngập ngừng thẹn lục e hồng
Nghĩ lòng lại xót xa lòng đòi phen.
Phẩm tiên rơi đến tay hèn,
Hoài công nắng giữ mưa gìn với ai:
"Biết thân đến bước lạc loài,
"Nhị đào thà bẻ cho người tình chung.
"Vì ai ngăn đón gió đông,
"Thiệt lòng khi ở đau lòng khi đi.
"Trùng phùng dầu họa có khi,
"Thân này thôi có còn gì mà mong.
"Đã sinh ra số long đong,
"Còn mang lấy kiếp má hồng được sao?"
Trên yên sẵn có con dao,
Giấu cầm nàng đã gói vào chéo khăn:
"Phòng khi nước đã đến chân,
"Dao này thì liệu với thân sau này."
Đêm thu một khắc một chầy,
Bâng khuâng như tỉnh như say một mình.
Chẳng ngờ gã Mã Giám Sinh,
Vẫn là một đứa phong tình đã quen.
Quá chơi lại gặp hồi đen,
Quen mùi lại kiếm ăn miền nguyệt hoa.
Lầu xanh có mụ Tú Bà,
Làng chơi đã trở về già hết duyên.
Tình cờ chẳng hẹn mà nên,
Mạt cưa mướp đắng đôi bên một phường.
Chung lưng mở một ngôi hàng,
Quanh năm buôn phấn bán hương đã lề.
Dạo tìm khắp chợ thì quê,
Giả danh hầu hạ dạy nghề ăn chơi.
Rủi may âu cũng tại trời,
Đoạn trường lại chọn mặt người vô duyên.
Xót nàng chút phận thuyền quyên,
Cành hoa đem bán vào thuyền lái buôn.
Mẹo lừa đã mắc vào khuôn,
Sính nghi rẻ giá nghênh hôn sẵn ngày.
Mừng thầm: "Cờ đã đến tay!
"Càng nhìn vẻ ngọc càng say khúc vàng.
"Đã nên quốc sắc thiên hương,
"Một cười này hẳn nghìn vàng chẳng ngoa.
"Về đây nước trước bẻ hoa,
"Vương tôn quý khách ắt là đua nhau.
"Hẳn ba trăm lạng kém đâu,
"Cũng đà vừa vốn còn sau thì lời,
"Miếng ngon kề dến tận nơi,
"Vốn nhà cũng tiếc của trời cũng tham.
"Đào tiên đã bén tay phàm,
"Thì vin cành quít cho cam sự đời!
"Dưới trần mấy mặt làng chơi,
"Chơi hoa đã dễ mấy người biết hoa.
Nước vỏ lựu máu mào gà,
"Mượn màu chiêu tập lại là còn nguyên.
"Mập mờ đánh lận con đen,
"Bao nhiêu cũng bấy nhiêu tiền mất chi?
"Mụ già hoặc có điều gì,
"Liều công mất một buổi quỳ mà thôi.
"Vả đây đường xá xa xôi,
"Mà ta bất động nữa người sinh nghi."
Tiếc thay một đóa trà mi,
Con ong đã tỏ đường đi lối về.
Một cơn mưa gió nặng nề,
Thương gì đến ngọc tiếc gì đến hương.
Đêm xuân một giấc mơ màng,
Đuốc hoa để đó, mặc nàng nằm trơ.
Giọt riêng tầm tã tuôn mưa,
Phần căm nỗi khách phần dơ nỗi mình:
"Tuồng chi là giống hôi tanh,
"Thân nghìn vàng để ô danh má hồng.
"Thôi còn chi nữa mà mong?
"Đời người thôi thế là xong một đời."
Giận duyên tủi phận bời bời,
Cầm dao nàng đã toan bài quyên sinh.
Nghĩ đi nghĩ lại một mình:
"Một mình thì chớ hai tình thì sao?
"Sao dầu sinh sự thế nào,
"Truy nguyên chẳng kẻo lụy vào song thân.
"Nỗi mình âu cũng giãn dần,
"Kíp chầy thôi cũng một lần mà thôi."
Những là đo đắn ngược xuôi,
Tiếng gà nghe đã gáy sôi mé tường.
Lầu mai vừa rúc còi sương,
Mã Sinh giục giã vội vàng ra đi.
Đoạn trường thay lúc phân kỳ!
Vó câu khấp khểnh bóng xe gập ghềnh.
Bề ngoài mười dặm trường đình,
Vương Ông mở tiệc tiễn hành đưa theo.
Ngoài thì chủ khách dập dìu,
Một nhà huyên với một Kiều ở trong.
Nhìn càng lã chã giọt hồng,
Rỉ tai nàng mới giải lòng thấp cao:
"Hổ sinh ra phận thơ đào,
"Công cha nghĩa mẹ kiếp nào trả xong?
"Lỡ làng nước đục bụi trong,
"Trăm năm để một tấm lòng từ đây.
"Xem gương trong bấy nhiêu ngày,
"Thân con chẳng khéo mắc tay bợm già!
"Khi về bỏ vắng trong nhà,
"Khi vào dùng dắng khi ra vội vàng.
"Khi ăn khi nói lỡ làng,
"Khi thầy khi tớ xem thường xem khinh.
"Khác màu kẻ quý người thanh,
"Ngắm ra cho kỹ như hình con buôn.
"Thôi con còn nói chi con?
"Sống nhờ đất khách thác chôn quê người!"
Vương bà nghe bấy nhiêu lời,
Tiếng oan đã muốn vạch trời kêu lên.
Vài tuần chưa cạn chén khuyên.
Mé ngoài nghỉ đã giục liền ruổi xe.
Xót con lòng nặng chề chề,
Trước yên ông đã nằn nì thấp cao:
"Chút thân yếu liễu thơ đào,
"Rớp nhà đến nỗi giấn vào tôi ngươi.
"Từ đây góc bể bên trời,
"Nắng mưa thui thủi quê người một thân.
"Nghìn tầm nhờ bóng tùng quân,
"Tuyết sương che chở cho thân cát đằng
." Cạn lời khách mới thưa rằng:
"Buộc chân thôi cũng xích thằng nhiệm trao.
"Mai sau dầu dến thế nào,
"Kìa gương nhật nguyệt nọ dao quỉ thần!"
Đùng dùng gió giục mây vần,
Một xe trong cõi hồng trần như bay.
Trông vời gạt lệ chia tay,
Góc trời thăm thẳm đêm ngày đăm đăm.
Nàng thì cõi khách xa xăm,
Bạc phau cầu giá đen rầm ngàn mây
. Vi lô san sát hơi may,
Một trời thu để riêng ai một người.
Dậm khuya ngất tạnh mù khơi,
Thấy trăng mà thẹn những lời non sông.
Rừng thu từng biếc xen hồng,
Nghe chim như nhắc tấm lòng thần hôn.
Những là lạ nước lạ non,
Lâm Truy vừa một tháng tròn tới nơi.
Xe châu dừng bánh cửa ngoài,
Rèm trong đã thấy một người bước ra.
Thoắt trông lờn lợt màu da,
Ăn gì cao lớn đẫy đà làm sao!
Trước xe lơi lả han chào,
Vâng lời nàng mới bước vào tận nơi.
Bên thì mấy ả mày ngài,
Bên thì ngồi bốn năm người làng chơi.
Giữa thì hương án hẳn hoi,
Trên treo một tượng trắng đôi lông mày.
Lầu xanh quen thói xưa nay,
Nghề này thì lấy ông này tiên sư,
Hương hoa hôm sớm phụng thờ.
Cô nào xấu vía có thưa mối hàng,
Cởi xiêm lột áo sỗ sàng,
Trước thần sẽ nguyện mảnh hương lầm rầm.
Đổi hoa lót xuống chiếu nằm,
Bướm hoa bay lại ầm ầm tứ vi!
Kiều còn ngơ ngẩn biết gì,
Cứ lời lạy xuống mụ thì khấn ngay:
"Cửa hàng buôn bán cho may,
"Đêm đêm Hàn thực ngày ngày Nguyên tiêu.
"Muôn nghìn người thấy cũng yêu,
"Xôn xao oanh yến rập rìu trúc mai.
"Tin nhạn vẩn lá thư bời,
Đưa người cửa trước rước người cửa sau."
Lạ tai nghe chửa biết đâu,
Xem tình ra cũng những màu dở dang.
Lễ xong hương hỏa gia đường,
Tú Bà vắt nóc lên giường ngồi ngay.
Dạy rằng: "Con lạy mẹ đây,
"Lạy rồi sang lạy cậu mày bên kia."
Nàng rằng: "Phải bước lưu ly,
"Phận hèn vâng đã cam bề tiểu tinh.
"Điều đâu lấy yến làm oanh,
"Ngây thơ chẳng biết là danh phận gì?
"Đủ điều nạp thái vu qui,
"Đã khi chung chạ lại khi đứng ngồi.
"Giờ ra thay mặt đổi ngôi,
"Dám xin gửi lại một lời cho minh."
Mụ nghe nàng nói hay tình,
Bấy giờ mới nổi tam bành mụ lên:
"Này này sự đã quả nhiên,
"Thôi đà cướp sống chồng min đi rồi.
"Bảo rằng đi dạo lấy người,
"Đem về rước khách kiếm lời mà ăn.
"Tuồng vô nghĩa ở bất nhân,
"Buồn mình trước đã tần mần thử chơi.
"Màu hồ đã mất đi rồi,
"Thôi thôi vốn liếng đi đời nhà ma!
"Con kia đã bán cho ta,
"Vào nhà phải cứ phép nhà tao đây.
"Lão kia có giở bài bây,
"Chẳng văng vào mặt mà mày lại nghe.
"Cớ sao chịu tốt một bề,
"Gái tơ mà đã ngứa nghề sớm sao?
"Phải làm cho biết phép tao!"
Giật bì tiên rắp sấn vào ra tay.
Nàng rằng: "Trời thẳm đất dày!
"Thân này đã bỏ những ngày ra đi.
"Thôi thì thôi có tiếc gì!"
Sẵn dao tay áo tức thì giở ra.
Sợ gan nát ngọc liều hoa!
Mụ còn trông mặt nàng đà quá tay.
Thương ôi tài sắc bậc này,
Một dao oan nghiệt đứt dây phong trần.
Nỗi oan vỡ lở xa gần,
Trong nhà người chật một lần như nen.
Nàng thì bằn bặt giấc tiên,
Mụ thì cầm cập mặt nhìn hồn bay.
Vực nàng vào chốn hiên tây,
Cắt người coi sóc rước thầy thuốc men.
Nào hay chưa hết trần duyên,
Trong mê dường đã đứng bên một nàng.
Rỉ rằng: "Nhân quả dở dang,
"Đã toan trốn nợ đoạn trường được sao?
"Số còn nặng nợ má đào,
"Người dầu muốn quyết trời nào đã cho.
"Hãy xin hết kiếp liễu bồ,
"Sông Tiền Đường sẽ hẹn hò về sau."
Thuốc thang suốt một ngày thâu,
Giấc mê nghe đã dàu dàu vừa tan.
Tú bà chực sẵn bên màn,
Lựa lời khuyên giải mơn man gỡ dần:
"Một người dễ có mấy thân!
"Hoa xuân đương nhụy, ngày xuân còn dài.
"Cũng là lỡ một lầm hai,
"Đá vàng sao nỡ ép nài mưa mây!
"Lỡ chưn trót đã vào đây,
"Khóa buồng xuân để đợi ngày đào non.
"Người còn thì của hãy còn,
"Tìm nơi xứng đáng là con cái nhà.
"Làm chi tội báo oan gia,
"Thiệt mình mà hại đến ta hay gì?"
Kề tai mấy mỗi nằn nì,
Nàng nghe dường cũng thị phi rạch ròi.
Vả trong thần mộng mấy lời,
Túc nhân âu cũng có trời ở trong.
Kiếp này nợ trả chưa xong,
Làm chi thêm một nợ chồng kiếp sau!
Lặng nghe, thấm thía gót đầu,
Thưa rằng: "Ai có muốn đâu thế này?
"Được như lời, thế là may,
"Hẳn rằng mai có như vầy cho chăng!
"Sợ khi ong bướm đãi đằng,
"Đến điều sống đục, sao bằng thác trong!"
Mụ rằng: "Con hãy thong dong,
"Phải điều lòng lại dối lòng mà chơi!
"Mai sau ở chẳng như lời,
"Trên đầu có bóng mặt trời rạng soi."
Thấy lời quyết đoán hẳn hoi,
Đành lòng, nàng cũng sẽ nguôi nguôi dần.
Trước lầu Ngưng bích khóa xuân,
Vẻ non xa, tấm trăng gần, ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ, bụi hồng dặm kia.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình, nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấp lạnh, những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm?
Buồn trông cửa bể gần hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác, biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ dàu dàu,
Chưn mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
Chung quanh những nước non người,
Đau lòng lưu lạc, nên vài bốn câu.
Ngậm ngùi rũ bước rèm châu,
Cách tường, nghe có tiếng đâu họa vần.
Một chàng vừa trạc thanh xuân,
Hình dong chải chuốt, áo khăn dịu dàng.
Nghĩ rằng cũng mạch thư hương,
Hỏi ra mới biết rằng chàng Sở Khanh.
Bóng Nga thấp thoáng dưới mành,
Trông nàng, chàng cũng ra tình đeo đai.
"Than ôi! sắc nước hương trời,
"Tiếc cho đâu bỗng lạc loài đến đây?
"Giá đành trong nguyệt trên mây,
"Hoa sao, hoa khéo đọa đày bấy hoa?
"Nổi gan riêng giận trời già,
"Lòng này ai tỏ cho ta, hỡi lòng?
"Thuyền quyên ví biết anh hùng,
"Ra tay tháo cũi, sổ lồng như chơi!"
Song thu đã khép cánh ngoài,
Tai còn đồng vọng mấy lời sắt đanh.
Nghĩ người thôi lại nghĩ mình,
Cám lòng chua xót, nhạt tình chơ vơ.
Những là lần lữa nắng mưa,
Kiếp phong trần biết bao giờ là thôi?
Đánh liều nhắn một hai lời,
Nhờ tay tế độ vớt người trầm luân.
Mảnh tiên kể hết xa gần,
Nỗi nhà báo đáp, nỗi thân lạc loài.
Tan sương vừa rạng ngày mai,
Tiện hồng nàng mới nhắn lời gửi sang.
Trời tây lãng đãng bóng vàng,
Phúc thư đã thấy tin chàng đến nơi.
Mở xem một bức tiên mai,
Rành rành "tích việt" có hai chữ đề.
Lấy trong ý tứ mà suy:
"Ngày hai mươi mốt, tuất thì phải chăng?
" Chim hôm thoi thót về rừng,
Đóa trà mi đã ngậm trăng nửa vành.
Tường đông lay động bóng cành,

(PXHung hieu dinh) 11-2009